'Alles Wat Beweegt' | Luisterwandeling Susan Smit

Noordwijk zh(2,1 km)

Alles Wat Beweegt

Voorwoord Susan en Herma

Artistiek leider van Stichting KunstKlank Herma van Piekeren:

‘Toen Susan mij belde dat ze een roman wilde schrijven over Isadora Duncan en met name over de maanden die ze tijdens haar eerste zwangerschap in Villa Maria in Noordwijk doorbracht, was ik meteen getriggerd. In 2011 heb ik met Stichting Kunstklank haar roman Vloed tot een muziektheaterproductie verwerkt en in 2018 hebben we een danstheater voorstelling rondom Isadora gemaakt. Susan en ik gingen samen op bezoek bij Gretha en Piet, de huidige bewoners van Villa Maria, en wandelden door de Coepelduinen, waar Isadora zo graag liep.

Nadat Susan me de eerste versie van haar historische roman Alles wat beweegt liet lezen, groeide er een idee voor een luisterwandeling. Ook Nicolaas Duin, muzikant, spreker en producer van audiotours, was enthousiast. Hoe mooi zou het zijn als Isadora niet alleen lezend tot leven komt, maar ook nog wandelend door het duingebied waar ze woonde?

Het mes snijdt aan twee kanten. Als je het boek gelezen hebt, ben je benieuwd naar alle beschreven plekken en als je de route hebt gelopen, wil je het boek gaan lezen.

Nicolaas en ik betrokken Anja van der Lippe bij het project om haar grote kennis van de Noordwijkse geschiedenis. Susan Smit leest fragmenten uit haar roman voor. Cees Geuze geeft het geheel vorm in een webapp op RouteMaps.nl.’

Schrijfster Susan Smit:

‘‘De eerste keer dat ik Isadora’s naam en een stukje van haar geschiedenis tegenkwam, was tijdens het schrijven van mijn roman De eerste vrouw in 2016. Toch vond ik dat ze te ver van mijn eigen geschiedenis stond om over haar te kunnen schrijven. Ze was een onbereikbare grootheid – tot ik met mijn moeder door de Noordwijkse duinen liep, ze omhoog wees naar een wit huis op een duintop en vertelde dat Isadora Duncan daar in 1906 had gewoond om haar eerste kind te krijgen. Daarna hoorde ik dat ‘mijn’ Herma, die Vloed zo mooi als muziektheatervoorstelling had gebracht, een voorstelling over haar had gemaakt.

Op het strand en in de duinen waar Isadora maandenlang dagelijks wandelde, bracht ik mijn jeugd door. De kennis van en de liefde voor de zee en het strand komt van mijn vader, die net als zijn vader badman was en op het stuk strand voor Huis ter Duin windschermen, strandstoelen en houten huisjes verhuurde. In Alles wat beweegt is de natuur geen decor, maar een omgeving waarmee je een verbinding of zelfs uitwisseling kunt voelen. Isadora moet dat ook zo hebben ervaren, want de natuur was de basis van haar dans.

“Mijn eerste ideeën over beweging, over dans, kwamen voort uit het ritme van de golven,” schrijft Isadora Duncan in haar essay The Dance and Nature. Mijn eigen ideeën over het ritme van het leven en dat van een roman, die beide moeten ebben en vloeden, zijn daar ook uit voortgekomen.’

Geniet van dit uur samen met Isadora, pionier van de moderne dans en een unieke, krachtige vrouw uit de vorige eeuw die zoveel heeft betekend voor niet alleen de dans maar ook voor de emancipatie van de vrouw.

Routemap ▲

Luisterwandeling Alles Wat Beweegt

Susan Smit - 'Alles Wat Beweegt' | Luisterwandeling Noordwijk

De Amerikaanse pionier van de moderne dans Isadora Duncan tart de normen en wetten van haar tijd, zowel in haar persoonlijke leven als in haar kunst. Voor het eerst in de geschiedenis danst ze op blote voeten en in losse gewaden, geïnspireerd op de bewegingen van de natuur.

Wanneer ze zwanger raakt van een gehuwde man, verschuilt ze zich in 1906 enkele maanden in een villa in de duinen van Noordwijk aan Zee. Hier in Nederland wil ze, hopelijk ongezien door de paparazzi, haar eerste kind krijgen. Als ongetrouwde vrouw zet ze alles op het spel.

Dat doet Isadora welbewust. Ze vindt dat een vrouw kinderen moet kunnen krijgen zoals zij dat wenst en ze kiest uit volle overtuiging voor de Britse toneelvernieuwer Edward Gordon Craig. Ze is vrij, maar raakt toch verstrikt in haar obsessie voor deze man.

Susan Smit

Susan Smit - 'Alles Wat Beweegt' | Luisterwandeling Noordwijk Noordwijkse Zuidduinen in de periode dat Isadora daar woonde.

Download boekenlegger ‘Alles Wat Beweegt’ als PDF. Klik op een onderstaande afbeelding.

Susan Smit - 'Alles Wat Beweegt' | Boekenlegger

Voorkant Boekenlegger.

Achterkant Boekenlegger.

Routemap ▲

Index Luisterwandeling

Inleiding ‘Alles Wat Beweegt’
1. Bij het strand op het bankje
2. Villa Maria
3. Villa De Duintop / Villa De Clinge (incl. Spotlied)
4. Uitzicht over Noordwijk
5. Hoek Dennenweg / Koepelweg
6. Villa De Regenboog / Villa De Ark
7. Villa Coepelduin / Villa De Koekoek
8. Naar Zee
9. Het Huis aan Zee

Routemap ▲

Isadora Duncan Biografie

Isadora Duncan Noordwijk zh

Isadora Duncan (1877-1927), de revolutionaire danseres die gezien wordt als een van de grondleggers van de moderne dans, veroverde begin 20e eeuw Parijs, New York, Berlijn, Wenen en Moskou. Ze woonde ook een belangrijke periode van haar leven in Noordwijk. Het leven van deze vrouw, die zich verdiepte in het leven van de oude Grieken, laat zich lezen als een Griekse tragedie met een weerklank in de kosmos.

Isadora Duncan groeide op in de Verenigde Staten. Al op jonge leeftijd geeft zij danslessen en treedt op in San Francisco, Chicago en New York. In 1899 vertrekt zij naar Londen en later naar Parijs, het culturele centrum van de wereld. Ze ontmoet Rodin, danst met Loïe Fuller. Tournees door Duitsland, Oostenrijk en Hongarije zijn succesvol en geven Isadora de middelen om in Griekenland haar Tempel voor de Dans op te richten, geïnspireerd door de Griekse sculpturen (Elgin Marbles).

Isadora had een hekel aan de commerciële aspecten van openbare optredens, zoals tournees, omdat ze voelde dat ze haar afleidden van haar echte missie: “het creëren van schoonheid en het onderwijs aan de jeugd”. Om haar missie te bereiken opende zij scholen waar zij haar liefde voor het dansen en de filosofie kon delen.

Isadora Duncan Noordwijk zh

De eerste school werd opgericht in 1904 in Grünewald, Duitsland. Deze instelling is de geboorteplaats van de “Isadorables” – Anna, Maria-Theresia, Irma, Lisel, Gretel, Erika, Isabelle en Tempel – Duncans beschermelingen die haar nalaten-schap zouden voortzetten. Later richtte Duncan een school op in Parijs. Ze werd verliefd op de Britse toneelspeler en toneelregisseur Gordon Craig, met wie ze in 1906 dochter Deirdre kreeg in Noordwijk.

Van 1910 tot 1913 had ze een relatie met Paris Singer, een van de zonen van naaimachinemagnaat Isaac Singer. In 1911 werd hun zoon Patrick geboren. Op 19 april 1913 verdronken beide kinderen in de rivier de Seine. Met de jonge Italiaanse beeldhouwer Romano Romanelli kreeg zij later een zoon, die maar enkele uren leefde.

In 1922 trouwde de dan 44-jarige Duncan te Moskou met de 26-jarige Russische dichter Sergej Jesenin. Jesenin was een geliefd en succesvol dichter in Rusland, maar hij was een alcoholist. In 1923 keerde hij alleen terug naar de Sovjet-Unie, waar hij twee jaar laten door zelfdoding om het leven kwam.

In september 1927 verongelukte Isadora Duncan toen het uiteinde van haar rode zijden sjaal, in een van de spaakwielen van de Bugatti verstrikt raakte. Haar as werd in het columbarium van de Parijse begraafplaats Père-Lachaise geplaatst.

“With what price we pay for the glory of motherhood” – Isadora Duncan 1906

De zwangere ongehuwde Isadora reist zonder de vader Gordon Craig naar Noordwijk om daar een huis huren om ‘onder te duiken’ tot ze het kind gebaard heeft. Noordwijk staat bekend om het chique Kuuroord Hotel Huis ter Duin, waar internationale gasten graag verblijven. Hier vindt Isadora exact waar ze naar op zoek is: een lieflijke, witte villa in de duinen op loopafstand van het strand, die zij huurt van de Noordwijkse familie De Bes voor het riante bedrag van 900 gulden.

Isadora Duncan Noordwijk zh

Als Isadora zich settelt in het kleine dorpje in afwachting van haar bevalling, weet ze zich in de grote steden als Amsterdam, Berlijn en Moskou aanbeden door een grote schare fans. Ze gedijt het beste als ze haar vernieuwende ideeën met veel enthousiasme kan uitdragen aan een kunstzinnige elite van theaterdirecteuren, musici, schrijvers en aan een publiek dat haar tomeloze inzet voor de ‘bevrijding’ van morele, sociale, artistieke en seksuele waarden van die tijd weet te waarderen. Opvattingen die mijlen ver van de Noordwijkse schuchtere en behoudende inwoners afstaan.

In de kleine vissersgemeenschap van het kustdorpje voelt ze zich al gauw een gevangene van haar zelfgekozen isolement. De pijn in haar afgetrainde lichaam neem evenredig toe met haar groeiende omvang, maar haar eenzaamheid is een grotere vijand.

Isadora Duncan Noordwijk zh

Isadora’s nichtje Temple komt zes weken logeren in het villaatje met de blauwe kozijnen. Het meisje is al net zo bezeten van de dans als haar beroemde tante. Elk ochtend oefent Isadora met haar op het strand de haar zo geliefde vrije bewegingen.

“The cries and sighs of a slaughterhouse could not be more terrible and on the third morning, this absurd doctor brought an immense pair of forceps and, without an anaesthetic of any sort, achieved the butchery. Isadora stays alive with rupture to rectum and he said ‘possibly never dance again.”

De aantekeningen in Isadora’s autobiografie tezamen met de memoires van haar vriendin Kathleen Bruce geven een ontluisterend beeld van de loodzware en pijnlijke bevalling waar Isadora zich doorheen moet worstelen. Te beginnen met de weeënstorm die twee dagen aanhoudt voordat haar dochter Deirdre geboren wordt.

Routemap ▲

Realisatie

Nicolaas Duin en Anja van de Lippe op locatie.

De Luisterwandeling ‘Alles Wat Beweegt’ is een initiatief van KunstKlank Noordwijk in samenwerking met schrijfster Susan Smit.

Help KunstKlank Noordwijk met een kleine bijdrage, zodat ze in de toekomst nog meer culturele wandelingen kunnen realiseren. Iedere donatie is van harte welkom.