Tekst: Zilver Magazine – Herfst 2022

Bij de oplevering van de Doorbraak in 2016 kreeg de beeldhouwer Rinus Roelofs de eervolle opdracht om dit stuk nieuwe natuur te markeren met een zevental beelden. Het is natuurlijk geen toeval dat voor dit stuk geconstrueerde ‘natuur’ een beeldhouwer werd aangezocht die plezier heeft in wiskundige constructies. Roelofs (1954) woont en werkt in Hengelo. Hij is opgeleid als wiskundige, maar al jaren fulltime kunstenaar. Hij maakt vooral veel ruimtelijk werk en is van meet af aan sterk gefascineerd door het werk van Escher.

De inspiratie voor de zeven zuilvormige beelden die Roelofs voor dit stroomgebied ontwierp, vormt zijn met Escher gedeelde fascinatie voor het fenomeen regelmatige vlakverdeling, dat ook wel ‘regular tiling’ genoemd wordt. Het is al moeilijk genoeg om met niet-vierkante tegels een plat vlak gelijkmatig op te vullen, maar als je een driedimensionale vorm wilt maken op basis van steeds dezelfde groep niet-vierkante, maar wel vlakke tegels, dan verandert dit probleem in een regelrechte, wiskundige uitdaging.

Spiraalzuilen

Elk beeld langs de Doorbraak is gebaseerd op een andere tegelvorm, maar elk beeld is geconstrueerd volgens hetzelfde principe. Roelofs laat de specifieke tegelvorm spiraalvormig roteren, op zo’n manier dat de delen naadloos in elkaar passen en samen – in een opgaande beweging – een zuil vormen. De grote verscheidenheid van de uiteindelijke objecten, die ontstaat door kleine wijzigingen in de basisvorm van de ‘tegel’, sluit aan op de variatie in het landschap langs de loop van de Doorbraak. De suggestie van beweeglijkheid, door het draaien van de tegels rond een denkbeeldige spiraal, is uiteraard een bewuste keuze. De kunstenaar wil met deze serie van verwante, maar steeds verschillende sculpturen de dynamiek van het stromende beekwater benadrukken. Onder invloed van de wisseling van de seizoenen, van weer en wind en van stroming en vegetatie doet ook het beeklandschap zich steeds anders aan ons voor.
De materiaalkeuze speelt een belangrijke rol binnen de beleving van dit sculpturale en landschappelijke verhaal. De beelden zijn gemaakt van steeds dertig, in cortenstaal uitgesneden tegels die – door hun specifieke vorm – resulteren in zeven van elkaar verschillende spiraalzuilen. Zoals bekend oxideert cortenstaal onder invloed van de elementen tot zich een beschermende laag roest heeft gevormd. Door dit roestige patina krijgen de beelden een natuurlijk en oeroud uiterlijk, terwijl het feitelijk om recente, abstracte constructies gaat. Een opmerkelijke parallel met de kunstmatige beek die inmiddels oogt alsof hij altijd door dit landschap gemeanderd heeft.

Een speurtocht

Roelofs beschouwt de wandeling langs de oevers van de beek als een verzameling van indrukken. Impressies gebaseerd op de steeds wisselende manier waarop je het water en de natuur ervaart. Dat is ook de reden waarom hij zijn reeks beelden opbouwde als zeven variaties op hetzelfde thema. Voor zijn gevoel heeft hij eigenlijk één beeld gemaakt dat bestaat uit zeven delen. Beelden die gezamenlijk het verhaal van het oeverlandschap illustreren en markeren.
Er is helaas (nog) geen doorlopende fiets – en wandelroute die langs alle beelden voert, maar een groot aantal bestaande routes voert langs de afzonderlijke beelden. Zelf begon ik mijn ontdekkingsreis in het Mökkelengoor bij Ypelo, de plek waar de Doorbraak uitmondt in de Eksosche Aa. Daar kun je stroomopwaarts een heel stuk langs de Doorbraak wandelen en kom je te voet twee beelden tegen. Aan de kanaalweg, langs het Twentekanaal markeert een derde beeld de al genoemde onderdoorgang van de Doorbraak, terwijl verscholen achter het bedrijventerrein XL in de omgeving van de brug Wolbeslanden een vierde sculptuur staat. Ook nummer vijf staat nog aan deze kant van de A35, bij de kruising van de Bolscherlanden en de Ossendijk bij de vistrappen. De laatste twee aan de overzijde van de A35 heb ik per auto gezocht en gevonden: in het Tusveld (bij de wandelbrug Krikkenhaar) en aan het begin van de Bornsestraat: vanuit Almelo aan de rechterkant, vlak bij de brug, niet ver van Urenco. Dit beeld staat in een stuk natuur dat beheerd wordt door Natuurmonumenten. Toen ik het van dichtbij wilde bekijken, werd ik onmiddellijk ‘betrapt’ door een boswachter die me met een standje weg stuurde!

Het kost wat moeite om alle zeven beelden te vinden, maar ‘dan heb je ook wat’, zoals ze het hier zo mooi zeggen. Een ‘must’ voor iedere natuur- en kunstliefhebber!

Jet van der Sluis

Voor informatie, routebeschrijvingen en zelfs een dronevlucht over de Doorbraak: www.vechtstromen.nl/dedoorbraak

Routemap ▲

Routemap ▲